مسجدی از عهد سلاجقه و ایلخانان مغول
یکی از نمودهای کهن روستای فرومد، «مسجد جامع» آن است. بنایی شگفت که هر بیننده ای را به حیرت وا می دارد. اگر به این روستا سفر کردید، یقین بدانید که عظمت این بنا چنان خواهد بود که ناخودآگاه برای دیدار از این مسجد خواهید شتافت. گفته می شود مسجد جامع فرومد که به لحاظ معماری نیز جایگاهی ویژه دارد، روی بقایای یک آتشکده بنا شده است.
مسجد جامع فرومد در جاده میامی به سبزوار و مشهد در روستای فرومد از توابع شهرستان میامی و 100 کیلومتری شرق شهر میامی و 165 کیلومتری شمال شرقی شاهرود واقع شده است که متأسفانه به مرور زمان رو به ویرانی نهاده و در حال حاضر فقط ستون‌های ایوان و شبستان آن که در سال‌های اخیر نسبت به مرمت آن اقدام شده پابرجاست. از آثار موجود در این مسجد، استنباط می‌شود که این بنا یکی از مساجد بسیار مهم و از نظر معماری دارای اهمیت تاریخی به خصوصی بوده است و تاریخ بنای آن مربوط به قرن هفتم هجری قمری است.
این مسجد، از معدود مسجدهایی است که گچبری، نقش‌ها و کاشی‌کاری‌های زیبای قرون چهارم تا هفتم هجری در بنای آن به‌کار رفته است و به همین دلیل در شمار آثار تاریخی مهم و کم‌نظیر ایران جای دارد. این مسجد دو ایوانی، در مساحتی به اندازه 820 متر مربع ساخته شده و گچبری ها و آجرکاری های آن چشم نواز است. هرچند که امروز از آن جلال و شکوهی گذشته خبری نیست، اما هنوز هم حرف های زیادی برای گفتن دارد.
در نیمه دوم قرن هفتم هجری به خصوص در اواخر تسلط ایلخانیان مغول (نیمه اول قرن هشتم)، روستای فرومد و آبادی‌های اطراف آن از نظر سیاسی دارای اهمیت زیادی بود و ایجاد نهضت سربداران، آبادانی این روستا را که تقریباً مرکز فعالیت آنان محسوب می‌شد بیش از پیش افزایش داد به همین جهت احتمال می‌رود که مسجد مذکور در همین دوره ساخته شده باشد.
متأسفانه نوشته و کتیبه‌ای که تاریخ دقیق بنای مسجد را بتوان از روی آن تعیین کرد موجود نیست. با این که مسجد جامع فرومد به کلی ویران گردیده است ولی از آثار باقی مانده و مخروب آن نیز می‌توان پی به اهمیت بنای آن برد.
قدیمی ترین سندی که نشان از قدمت این مسجد دارد روایتی است از ابوالحسن بیهقی معروف به ابن فُندُق درباره برگزاری نماز آدینه در شهرهای دیار بیهق در اواسط قرن ششم هجری: «درین ناحیت در پانزده موضع نماز جمعه رفتی و خطبه: دیه جلین، قصبه سبزوار، خسروجرد، کسکن، سدیر، کراب، باشتین، نامن، دیوره، جشم، خسروآباد، مزینان، بهمن آباد، «فریومد» و ده بیشین، که امروزه در هشت موضع می رود.» اما درباره تاریخ این مسجد دو روایت میان مورخان وجود دارد.
«دونالد نیوتون ویلبر» پژوهشگر معماری اسلامی در کتاب «معماری اسلامی ایران در دوره ایلخانان» می نویسد: «ایوان جنوبی اول در دوره سلجوقی ساخته شد... در دوره مغول، ایوان جنوبی دوباره ساخته شد و طاق‌نماهای صحن و کلیه ایوان شمالی در آن برای اولین بار بنا شد.»
اما برخی نیز بر این اعتقاد هستند که هر آنچه در مسجد وجود دارد، در دوره سلجوقی ساخته شده و ایلخانیان آن را مرمت کرده اند. این مسجد کتیبه‌ای که نام و نشان بانی را در خود داشته باشد ،ندارد ؛اما تزیینات نفیس و پرتکلف بنا خبر از بانی ثروتمندی می دهد که توانسته این بنای عظبم را حمایت مالی کند.محراب باشکوه و مثال زدنی این مسجد را می توان نمونه ای شاخص از معماری و هنر دوره ایلخانی به شمار آورد که در دوره بعد به بنا اضافه شده است. ظرافت این بنا به گونه ای است که نقوش اسلیمی و حصیری شکل آن، جلوه خاصی پیدا کرده است.افزون بر این همه، نمی توان از کتیبه های متبرک به آیات قرآن به خطوط کوفی و ریحان هم گذشت که غنایی عجیب به این بنا داده است.
در حال حاضر این مسجد قابل استفاده نیست ولی ویرانه‌های آن ابهت خاصی به این روستای دورافتاده بخشیده و شاهد زنده‌ای از قدمت روستای فرومد (فریومد) و حوادثی که در طی قرن‌های متمادی در آن اتفاق افتاده می‌باشد.
فراوری: الهام مرادی
بخش گردشگری تبیان
برگرفته از: همشهری آنلاین، آرمان سفر
مطالب مرتبط:
مساجد تاریخی ایران
مسجد جامع عباسی
مسجد جامع ارومیه
مسجدی از عهد سلاجقه و ایلخانان مغول - همشهری آنلاین
http://hamshahrionline.ir/details/269179/Culture/iranhistory18 آگوست 2014 ... مسجدی از عهد سلاجقه و ایلخانان مغول. فرهنگ و تاریخ > تاریخ ایران - یکی از نمودهای کهن روستای فرومد، «مسجد جامع» آن است. بنایی شگفت که هر بیننده ...
مسجدی از عهد سلاجقه و ایلخانان مغول - تبیان
http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=28382530 آگوست 2014 ... یکی از نمودهای کهن روستای فرومد، «مسجد جامع» آن است. بنایی شگفت که هر بیننده ای را به حیرت وا می دارد.
تاریخ نیشابور - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
http://fa.wikipedia.org/wiki/تاریخ_نیشابور۵.۱ دوره ایلخانان؛ بعد از حمله مغول; ۵.۲ در زمان سربداران; ۵.۳ در عصر تیموری; ۵.۴ در ... باستان، بنای این شهر را به دوران اساطیری ایران و به عهد طهمورث، نسبت داده‌اند. .... داشته و ۵۰ خیابان اصلی و مسجدی ممتاز و کتابخانه‌ای با شهرت جهانی و یکی از چهار شهر .... نیشابور در زیر لوای حکومت سلاجقه به‌ویژه در دوران سلطنت ملکشاه سلجوقی (۴۶۵- ۴۸۵ ه.
گابيه - مناره ها
http://gaabie.blogfa.com/cat-1.aspxتزیینات کاشیکاری آن به سبک دوره مغول است و در سالهاي گذشته از كتيبه زير ... و گچ بر و كاشيكار ايراني در دوره استيلاي ايلخانان مغول بر ايران و حكومت ايلخانان مسلمان .... این مناره كه یكى از زیبارتین مناره هاى عهد سلاجقه در اصفهان است در انتهاى شمالى ... بندي تزئين شده است، در پايه مناره مسجدي وجود داشته كه اثري از آن در دست نيست.
جويبار - شهرداری اصفهان
http://www.isfahan.ir/ShowPage.aspx?page_=form&order=show&lang=1&sub=0&PageId=9115&codeV=1&tempname=moarefi... و از دوره حكمراني ايلخانان مسلمان مغول است كه در حاشيه غربي خيابان هاتف اصفهان و مقابل ... گنبد جعفريه نمونه كاملي از مقابر دوره حكمرانان مغول محسوب مي‌شود و نظاير آن در ... اين مناره كه يكي از زيباترين مناره‌هاي عهد سلاجقه در اصفهان است در انتهاي شمالي ... مرحوم "انصاري" مسجدي را در كتابش ذكر مي‌كند كه نامش "شاه اسداله و مساحت آن قريب ۹ ...
خرقه هزار نقش اصفهان - ابتکار
http://ebtekarnews.com/Ebtekar/News.aspx?NID=504328 ا کتبر 2006 ... ق وارد دومين مرحله تحول اساسي خود شد، مسجد اوليه تخريب و مسجدي عظيم با ... و به تبع آن تغييراتي در دوره ايلخانان، آل مظفر، تيموريان و ترکمنان آق قويونلو و. ... ساخته شده و 18 طاق و چشمه دارد، سازه اين شبستان شبيه خيمه هاي مغولي است. ... هم قسمت هاي عمده تزيينات عهد سلاجقه به خوبي محفوظ است، داخل ايوان يک کتيبه ...
آشنائی با زیباترین شهر خدا، اصفهان - انجمن هواداران سپاهان
http://forum.sepahannews.com/اصفهان_شناسي/7-آشنائی_با_زیباترین_شهر_خدا،_اصفهان.htmlجنوبش بود مسجدی بی نظیر که دنیا چو آنرا ندارد به ویر به خاور نموداری از دین ..... ق مقارن با اواخر سلطنت (اوليجاتيو) ايلخان مغول را نشان مي دهد .ايوان منار جنبان يكي از ... اين مناره از مناره هاي زيباي عهد سلاجقه است . قلعه فارفا آن اين قلعه ...
اصل مقاله (1403 K)
http://negareh.shahed.ac.ir/pdf_136_745af413bd2364e67add41c117d59eb4.htmlﻣﻐﻮﻻﻥ ـ ﺍﺯ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺑﻨﺎﻫﺎﻳﻲ ﮐﻪ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩ ﺭﻧﮓ ﺩﺭ ﺁﺟﺮﮐﺎﺭﻱ ﻫﺎﻱ ﻧﻔﻴﺲ ﺁﻥ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺍﻓﺘﺎﺩ، ﮔﺰﻳﻨﺶ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ. ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ ﺁﺭﺍﻳﻪ ﻫﺎ ﻭ ... ﻧﺰﺩ ﻫﺮ ﻣﺴﺠﺪﻱ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﮐﻨﻴﺪ»، ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻥ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﺩﺭ ﺗﻼﺵ. ﺑﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ .... ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺭﻓﺖ، ﻣﻌﻤﺎﺭﻱ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﻋﻬﺪ ﺳﻼﺟﻘﻪ ﻭ ﺑﻨﻲ ﻋﺒﺎﺱ ﺑﻪ. ﺩﺳﺖ ﺍﻳﺮﺍﻧﻴﺎﻥ ﺩﺭ ... ﺍﻳﻠﺨﺎﻧﺎﻥ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﮐﺮﺩ» (Momen,1985). ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ، ...
کانون ايرانی پژوهشگران فلسفه و حکمت - مقام و تاريخ هنر اسلامي
http://www.iptra.ir/vdcjquiee.htmlاما قديمي‌ترين بناي اسلامي كه تاكنون در ايران كشف گرديده، مسجدي به نام تاري خانه در ... كاشي لعابي را اوّل بار سلاجقه در مقياس وسيع به كار بردند و فنّ كاشيكاري در عهد ... هلاكو بنيانگذار امپراتوري مغول لقب ايلخان بر خود نهاد و تبريز را پايتخت ساخت.
بهنام
http://www.ichodoc.ir/p-a/CHANGED/107, 108/html/107_4.htmپادشاهان ايراني اين عهد غالباً مردمي دانشمند و دانش دوست بودند و وزراء آنان نيز از مشاهير علماء ... صاحب اسماعيل بن عباد در اصفهان مسجدي در محله جورجير بنا كرد كه در مقابل مسجد جامع .... سلاجقه با سرعتي تمام توانستند فتوحات خود را تا سواحل مديترانه و سرحدات .... سه ايلخان مسلمان مغول بنام سلطان محمود غازان و سلطان محمد خدابنده (اولجايتو ) و ...
شادیاخ
http://shaadyaakh.mihanblog.com/page/211 ژوئن 2013 ... پس از حمله مغول تا چند سال شهر نیشابور خالی از سکنه بود و کشاورزی رکود پیدا کرده بود. در اواخر دوران فرمانروایی ایلخانان غازانخان و ابوسعید بهادرخان برای آباد ... خود را به دست آورد، اما اهمیت روزافزون حوزه هرات در عهد گورکانان و انتقال پایتخت از .... وی در مدت حکومتخویش مسجدی در نیشابور ساخت-مسجد جامع ابومسلم- و ...
تاريخ اجتماعي شيعيان ايران و عراق در نيمه دوم قرن هشتم هجري / محمدانور ...
http://tarikh.nashriyat.ir/node/5415 ژانويه 2011 ... محدودة اين نوشتار بخشي از دورة ما بين انقراض ايلخانان و هجوم تيمور (دوره فترت[3]) به ايران و عراق مي‌باشد. ... نبود حاكميت يكپارچه و به تعبير دقيق‌تر، انقراض حكومت مغول، .... گريه براي امام حسين{در عهد تيموريان} جانشين مجالس ذكر صوفيانه .... قبر امام در داخل زاويه است كه مدرسه و مسجدي نيز در كنار آن وجود دارد و اين ...
آذر 1392 - کتابخانه عمومی حسین آباد ناظم
http://hoseinabadnazem.blogfa.com/1392/0922 نوامبر 2013 ... حدود ۲ سال پس از آزادي از زندان شهيد آيت الله دكتر مفتح امامت مسجدي در ...... پيشيني و تحت تأثير عملکرد مغول‌ها در دوران تهاجم، عهد ايلخاني را عصر ... معرفي كتاب: اين کتاب پژوهشي در مورد تاريخ ايران از دورة سلاجقه تا عهد قاجار مي‌باشد.
الگو - گروه جغرافیای کرمان
http://geography.kermanedu.ir/darbare_kerman.htmمهرهمان مهر خورشيد، نور و گرمي، مهربانی و محبت و فروز مينويی و عهد و پيمان و نيز چيرگی ..... و مسجدی در جیرفت بنا نهادند با شكست عمرو ليث و اسارت و تسليم او به خليفه ... او بنیانگذار سلاجقه کرمان است و حدود 32 سال بر کرمان و طبس و سپس ... پس از سقوط قراختاییان در کرمان ، حکامی از جانب ایلخانان مغول به حکومت کرمان اعزام می شد.
بهمن 1392 - گنجه و گنجینه
http://wishna.blogfa.com/9211.aspx19 فوریه 2014 ... مسجد النبی قزوین مسجدی ساخته شده در دوران صفوی است که بخشهای دیگری در دوره .... و 683-682 ق، جمعاً به مدت 11 سال از سوي ايلخانان مغول، اتابك شيراز بوده است. ..... بنایی با شکوه و استوار دربرخی منابع از دوران سلاجقه و در بیشتر منابع ... جا مانده درتاریخ، عصبیت کور عهد جاهلی را بر جانشان مستول ساخته با کشتار ...
استان اصفهان-اماکن تاریخی و دیدنی استان - بانک مسکن
http://bank-maskan.ir/esfahan/808/index.aspxطرح اولیه کاخ چهلستون به فرمان شاه عباس اول، به صورت یک عمارت و به منظور انجام امور دیوانی و تفریحی در دولتخانه صفوی در قرن یازدهم ه.ق احداث گردید اما طرح نهایی ...