عظیمترین میراث خشتی ایران


محدوده شهر تاریخی بلقیس که در واقع اسفراین در خراسان شمالیمحسوب می شود قدمتی حدود چهار هزار سال دارد، در این منطقه در طول قرن ها همواره مردمی زیسته و تمدن آفریده اند و سپس با هجوم و تجاوز اقوام مختلف تخریب شده و بار دیگر از درون خاکسترهای جنگ و نفرت جوانه شهری جدید سربرآورده است.
این شهر که روزگاری در حاشیه جاده ابریشم قرار داشته است، جزء عظیمترین میراثهای خشتی ایران پس از ارگ بم است. بیشتر آنچه که اکنون در این شهر تاریخی باقی مانده، آثار و بقایایی است که به دوره صفوی نسبت می دهند، اما شواهد و یافته های جدید تاریخی حاکی از آن است که دیرینگی شهر تاریخی بلقیس در شهرستان اسفراین به قرن دوم اسلامی می رسد.
ارگی به نام بلقیس
مهم ترین اثر باقی مانده در شهر تاریخی بلقیس که در حال حاضر در سه کیلومتری جنوب غربی اسفراین فعلی واقع شده، ارگی هزار و 200 ساله است که به آن نارین قلعه نیز می گویند، اولین دوره استقرار در ارگ به بعد از حمله مغول به این شهر برمیگردد و بعد از این زمان دوبار در ارگ فعالیتهای مرمتی و ساخت و ساز در پیکره آن دیده میشود. ارگ آخرین بار توسط افغانها به تصرف درآمد و به طور کامل تخریب شد، اما با این وجود خانوادههایی به طور مستقل تا اواخر قاجار در این مکان زندگی میکردهاند.

می گویند ارگ بلقیس اسفراین پس از ارگ بم دومین بنای گلی ایران است که بر اساس اصول معماری ساسانی ساخته شده و مهم ترین مصالح به کار رفته در آن خشت و گل است.این دژ که اصلی ترین قسمت باقیمانده از شهر تاریخی بلقیس محسوب می شود دارای 29 برج بوده که ارتفاع هر کدام از آن ها حدود 11 متر است و این 29 برج از هر سو با خندق احاطه شده اند.
فضای داخلی قلعه با حفاریهای قاچاق به کلی تخریب شده و فقط از این ارگ بزرگ که زمانی دارای سه طبقه فضای معماری بوده تنها یک پوسته گلی باقی مانده است. اولین دوره استقرار در ارگ طبق اشارات متون تاریخی و یافتههای باستان شناسی به دوره سلجوقیان برمی گردد و بعد از این زمان چندبار در ارگ فعالیتهای مرمتی و ساخت و ساز در پیکره آن دیده میشود. ارگ آخرین بار توسط افغانها به تصرف درآمد و به طور کامل تخریب شد اما با این وجود خانوادههایی به طور مستقل تا اواخر قاجار نیز در این مکان زندگی می کردهاند.

شارستان
این بخش شامل محلات مختلف شهر میشود که با یک دیوار خشت و گلی/چینهای بزرگ احاطه شده است. در محدوده شارستان بخشهای مختلفی قرار گرفته که عبارتند از تپه منار، بازار، محدوده صنعتی و کارگاهی، قبرستان و... با توجه به شواهد و کاوشهای باستانشناختی صورت گرفته در بخش شارستان، قدیم ترین بقایای سکونت طبق سکه مکشوفه که مستندترین داده باستان شناسی است به سال 191 ه. ق تعلق دارد. امااشاره متون تاریخی قدمت آن را به دوره ساسانی نسبت میدهد. تپه منار مهم ترین قسمت شارستان شهر بلقیس به حساب میآید که کتب جغرافیایی و سفرنامهها به وجود مسجد و مناره در این محل صحه گذاردهاند.

هنگام پیگردی جهت روشن کردن وضعیت پی و مصالح به کار رفته درساختار دیوار شارستان شهر بلقیس برای مرمت اضطرای در سال 1390 در ضلع جنوبی شارستان شهر بخش کوچکی از یک سازه آجری شامل سردر ورودی و تعدادی پله کشف گردید که احتمال می رفت این سازه بقایای یک آب انبار است طی کاوش فصل پنجم شهر تاریخی بلقیس جهت روشن شدن وضعیت این ساختار یک ترانشه در ادامه سازه های قبل ایجاد گردید که مدتی پس از کاوش منجر به نمایان شدن بخش عظیمی از مخزن گردید، این قسمت از بنا به شکل یک دایره به قطر 25/4 و عمق 5 متر در دل زمین با شفته اهک و آجر ایجاد گردیده است و قسمت داخلی آن بدون اندود بوده و تنها درنزدیک کف سازه حدود 1 متر دارای یک اندود نازک آهک است.
تپه های تاریخی اسفراین
اگر گذارتان به اسفراین افتاد، به جز شهر بلقیس و بناهای تاریخی آن می توانید از سه تپه تاریخی دیگر هم دیدن کنید. نانوی تپه مربوط به عصر مس - مفرغ است و در شهرستان اسفراین، بخش بام وصفی آباد، دهستان بام، 4 کیلومتری شمال شرق روستای بام واقع شده و با شماره ثبت 23313 بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این اثر در سال 1389 ه.ق توسط یک تیم باستان شناسی از ایتالیا نیز مورد مطالعه و پژوهش قرار گرفت.
تپه نقیمنگ استو هم یکی دیگر از تپه های اسفراین است که تاریخ آن به عصر مس - مفرغ می رسد. این تپه در بخش بام و صفی آباد، دهستان بام، 8 متری روستای اردین واقع شده در تاریخ 25 آبان 1387 با شماره ثبت 23764 بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست.

تپه قلعه کهنه تجری مربوط به دوره اشکانیان - دوره ساسانیان است که در4 کیلومتری شمال غرب روستای زالی واقع شده و در تاریخ 18 شهریور 1387 با شماره ثبت 23308 بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست. به نظر میرسد ساکنین تپه قلعه کهنه تجری مردمی کشاورز و دامدار بودند و با کشت محصولاتی از قبیل گندم، ارزن... به امرار معاش میپرداختند. با توجه به آثار باقیمانده از قبیل خراس سنگی و خمرههای سفالی میتوان اظهار کرد که ساکنین پس از برداشت محصولات، آنها را به وسیله خراس سنگی به آرد تبدیل کرده و داخل خمرههای آذوقه ذخیره میکردند تا در زمان مورد نیاز به مصرف برسانند.
فراوری: الهام مرادی
بخش گردشگری تبیان
برگرفته از مهر، برترین ها
مطالب مرتبط:
جاذبه های گردشگری خراسان شمالی
سفر با رنگ و بوی پاییز
گشت و گذار یک روزه در خراسان شمالی
«بلقیس»، عظیمترین میراث خشتی ایران - Bartarinha.IR | برترین ها
http://www.bartarinha.ir/fa/news/136571/بلقیس-عظیمترین-میراث-خشتی-ایران15 سپتامبر 2014 ... «بلقیس»، عظیمترین میراث خشتی ایران ایرانگردی،گردشگری،اسفراین،شهر تاریخی بلقیس.
عظیم ترین میراث خشتی ایران - تبیان
http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=28518620 سپتامبر 2014 ... این شهر که روزگاری در حاشیه جاده ابریشم قرار داشته است، جزء عظیمترین میراثهای خشتی ایران پس از ارگ بم است. بیشتر آنچه که اکنون در این شهر ...
شهر تاریخی بلقیس - بیتوته
http://www.beytoote.com/iran/bastani/adobe1-greatest-llegacy.htmlبلقیس شهر تاریخی بلقیس شهر بلقیس, ارگ بلقیس, ارگ بم,تصاویر شهر تاریخی بلقیس,گردشگری,تور گردشگری,عظیمترین میراث خشتی ایران.
مسجد جنه ، بزرگترین مسجد خشتی دنیا - بیتوته
http://www.beytoote.com/iran/shrine/mosque-largest-mosque.htmlمسجد جنه بزرگترین مسجد خشتی دنیا مسجد جامع در شهر جنه,بزرگترین مسجد خشتی جهان,مساجد ایران و جهان ... عظیمترین میراث خشتی ایران,بلقیس,شهر تاریخی بلقیس ...
بلندترین بنای خشتی ایران ( تصویری ) - بیتوته
http://www.beytoote.com/iran/bastani/castle-sib.htmlعظیمترین میراث خشتی ایران,بلقیس,شهر تاریخی بلقیس ... قلعه سیب، کلاسب یا قلعه سب فرقی ندارد که بلندترین بنای خشت و گلی ایران را با کدام نام بشناسید.
تنها منار جنبان تمام خشتی دنیا - بیتوته
http://www.beytoote.com/iran/bastani/minaret1-vacillatory.htmlعظیمترین میراث خشتی ایران,بلقیس,شهر تاریخی بلقیس ... ترین منارجنبان های دنیا است که روی آن هیچ کاشی کاری ای به چشم نمی خورد و پیکره آن تمام خشتی است.
تاق کسری - ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
http://fa.wikipedia.org/wiki/تاق_کسریاین بنا با داشتن عنوان بزرگترین تاق خشتی جهان (با بلندای ۳۵ متر، پهنای ۲۵ متر ... طاق کسری که عظیمترین و نظرگیرترین یادبود عظمت گذشتهی تیسفون است، در وسط .... ایران در اجلاس آیندهی کمیتهي بینالمللی هماهنگی و نجاتبخشی میراث فرهنگی ...
برج میلاد
http://video.samair.ir/video/1322/brj-mylad/... يونسكو به مرمت ارگ سريزد by sama-photo. 35 بازدید. مسجد جامع قم by sama- photo. 37 بازدید. «بلقیس»، عظیمترین میراث خشتی ایران by sama-photo. 26 بازدید ...
خانه ی بی انتها از معماری اسپانیایی
http://video.samair.ir/video/1225/kanh-y-by-antha-az-mumary-aspanyayy/... يونسكو به مرمت ارگ سريزد by sama-photo. 34 بازدید. مسجد جامع قم by sama- photo. 35 بازدید. «بلقیس»، عظیمترین میراث خشتی ایران by sama-photo. 25 بازدید ...
ماکت بناهای قرون وسطی با متریال سنگ مرمر
http://video.samair.ir/video/1089/makt-bnahay-grvn-vsty-ba-mtryal-sng-mrmr-/32 بازدید. مسجد جامع قم by sama-photo. 35 بازدید. «بلقیس»، عظیمترین میراث خشتی ایران by sama-photo. 25 بازدید. مسجد ایاصوفیه استانبول by sama-photo.
میـــراث جــهانـی ایــــران - کانون جهانگردی و اتومبیلرانی
http://tac.org.ir/TacDetailsPage.asp?idn=25سه سال پس از عضویت درمعاهده میراث جهانی سه اثر شاخص و برجسته ایران با نام های ... سال2003 ميلادي در ایران، توجه همه را به ارزش والای بزرگترين مجموعۀ خشتي جهان در شهر ... در بيستون و كوههاي اطرافش، عظيمترين تلاشهاي بشرِ متمدن و هنرمند در مصور ...
نسخه چاپی - خبرگزاری میراث فرهنگی
http://www.chn.ir/NSite/FullStory/Print/?Id=1012445 ا کتبر 2012 ... خبرگزاری میراث فرهنگی ـ گردشگری ـ سکونت آریاییها در اسفراین ... این منطقه یکی از عظیمترین میراث خشتی ایران بعد از ارگ بم است که به عنوان ...
شهر تاریخی بلقیس - الماس فان
http://almas-fun.ir/p/98عظیمترین میراث خشتی ایران,بلقیس,شهر تاریخی بلقیس ... می گویند ارگ بلقیس اسفراین پس از ارگ بم دومین بنای گلی ایران است که بر اساس اصول معماری ساسانی ...
صنایع دستی و معنوی اسفراین + تصاویر - خبرگزاری تسنیم
http://www.tasnimnews.com/Home/Single/3264182 آوريل 2014 ... این مجموعه تاریخی را می توان جزو عظیم ترین میراث های خشتی ایران تلقی کرد که در طول تاریخ همواره به عنوان یکی از شهرهای مهم در حاشیه جاده ابریشم ...
جاذبه های گردشگری | پایگاه اطلاع رسانی اسفراین
http://www.esfaranews.ir/category/esfarayen-shenasi/esfarayen-jazebe/کهن دژ بلقیس در اسفراین که به شهر بلقیس معروف است عظیم ترین میراث خشتی ایران بعد از ارگ بم است که در طول تاریخ همواره به عنوان یکی از شهرهای مهم در حاشیه جاده ...
استان خراسان شمالی-جاذبه های گردشگری اسفراین - بانک مسکن
http://bank-maskan.ir/KH_SHOMALI/5434/index.aspxمعروف است عظیم ترین میراث خشتی ایران بعد از ارگ بم است که در طول تاریخ همواره به عنوان یکی از شهرهای مهم در حاشیه جاده معروف ابریشم قرار داشته است. این شهر ...