سیمای امام رئوف در آیینه شعر
امام رضا (ع)، ستاره هشتمِ ولایت، که به امام رئوف معروف هستند، جوانهی مهر و محبتی جاودانه در دلِ شیعیان خود کاشتهاند. سرودن از همچون اویی و در مدح و ثنای آن بزرگوار قلم زدن، محدود به هیچ زمان و مکان خاصی نیست.

دین و شریعت برای بیان و تبلیغ اصول و ارکان خود نیازمند زبانی رسا است. ادبیات مذهبی گونهای ادبی است که به عنوان رسانهای موفق قادر است به شکلی موثر در خدمت بیان اعتقادات مذهبی قرار بگیرد. اشعار مذهبی با توسل به معجونی از احساس، ریتم، آهنگ و اعتقاداتِ شاعر با ظرافتی خاص در دل مخاطبِ خود نفوذ میکنند. لذا این نوع اشعار علاوه بر اینکه شور و شعف برمی انگیزند، پیامی استوار که شعورآفرین است را در گوش تاریخ زمزمه میکنند.
مولدان اشعار مذهبی با خلق آثار خود، زیباییها و فضایل آشکار و نهان شخصیتهای الهی ـ عرفانی را به مخاطبان نشان داده و منجر به ارتقای سطح فرهنگ و شعور اجتماعی آنها میشوند. این نوع ادبی در حقیقت تمام تلاش خود را در دفاع از ارزشهای مذهبی و ترویج اندیشههای الهی و ترغیب مخاطبان، به کار گرفته است. (سیدی و پولادچنگ، 1391) ارائهی فضائل و مناقب مردان خدا در آیینهی صیقلیِ شعر، همواره روشی برای نشان دادن جایگاه والای این شخصیتهای الهی بودهاست. به عنوان مثال در طول تاریخ سرودن شعر مذهبی برای اهل بیت به صورت مدح یا مرثیه راهی برای اثبات حقانیتِ امامت آن بزرگواران بودهاست.
امام رضا (ع)، ستارهی هشتمِ ولایت، که به امام رئوف معروف هستند، جوانهی مهر و محبتی جاودانه در دلِ شیعیان خود کاشتهاند. شخصیت والای حضرتش همهی آنانی که دست به قلم دارند و ذرهای از محبتش را احساس میکنند به تلاش واداشته است. سرودن از همچون اویی و در مدح و ثنای آن بزرگوار قلم زدن، محدود به هیچ زمان و مکان خاصی نیست. در طول تاریخ همواره شاعران مختلف از دعبل بن علی خزاعی گرفته تا سنایی، جامی، وحشی بافقی و خاقانی، فرخی یزدی، الهی قمشهای و موسوی گرمارودی در مدح یا سوگ امام رئوف اشعاری ماندگار را سرودهاند. در این مقاله به مناسب ولادت ایشان، اشعاری مختلف از شاعران را گرد آوردهایم.
سنایی غزنوی
سنایی، شاعری شیعی است که دراواخر قرن پنجم و ابتدای قرن ششم هجری میزیست. او دارای قصاید موفق با درونمایهی زهد، عرفان و حکمت است. در ادبیات فارسی او را کسی میدانند که برای اولین بار مضامین عرفانی در اشعار خود را با مفاهیم عاشقانه در آمیخت.
در ادب فارسی، این حکیم سنایی غزنوی است که دیوان اشعارش را مزین به قدیمیترین قصیده در مدح شمسالشموس خطهی طوس نموده است و نخستین چکامه در مدح علیبن موسیالرضا را از آنِ خود کرده كه ظاهراً پیش از وی کسی در مقام مدح ایشان برنیامده است. (سیدی و پولادچنگ، 1391) در دیوان اشعار او، قصیدهای در مدح و نعت امام هشتم شیعیان باقی مانده است که قسمتهایی از آن را در ادامه میخوانیم:
دین را حرمی ست در خراسان
دشوار ترا به محشر آسان
از معجزهای شرع احمد
از حجتهای دین یزدان
همواره رهش مسیر حاجت
پیوسته درش مشیر غفران
... از رفعت او حریم مشهد
از هیبت او شریف بنیان
از دور شده قرار زیرا
نزدیک بمانده دیده حیران
...از معتبران اهل قبله
وز معتمدان دین دیان
کس نیست که نیست از تو راضی
کس نیست که هست بر تو غضبان
اندر پدرت وصی احمد
بیتیست مرا به حسب امکان
تضمین کنم اندرین قصیده
کین بیت فرو گذاشت نتوان
ای کین تو کفر و مهرت ایمان
پیدا به تو کافر از مسلمان
در دامن مهر تو زدم دست
تا کفر نگیردم گریبان
اندر ملک امان علی راست
دل در غم غربت تو بریان (سنایی، 1320: 451)
خاقانی شروانی
خاقانی را یکی از بزرگترین قصیدهسرایان ادب پارسی میدانند. از خاقانی دو قصیده در مدح غریب الغربا باقی مانده است. در یکی از دو قصیده که در دیوان اشعارش آمده است از زمانی میگوید که اجازهی سفر به خراسان را به او ندادهاند و او واله و حیران این چنین با سوزِ دل میسراید:
چه سبب سوی خراسان شدنم نگذارند
عندلیبم به گلستان شدنم نگذارند
نیست بستان خراسان را چو من مرغی
مرغم آوخ سوی بستان شدنم نگذارند
گنج درها نتوان برد به بازار عراق
گر به بازار خراسان شدنم نگذارند
نه نه سرچشمه حیوان به خراسان خیزد
چون نه خضرم به سر آن شدنم نگذارند
... درد دل دارم و درمانش خراسان، ز سران
چون سزد کز پی درمان شدنم نگذارند؟
جانم آنجاست به دریای طلب غرقه مگر
کوه گیرم که سوی کان شدنم نگذارند
... هر قلم مهر نبی ورزم و دشمن دارم
تاج و تختی که مسلمان شدنم نگذارند (خاقانی، 1368)
علی موسوی گرمارودی
موسوی گرمارودی پیش از انقلاب اسلامی فعالیتهای سیاسی برعلیه رژیم پهلوی داشت و به عنوان شاعری متعهد یکی از پیشتازان شعر مذهبی پیش از انقلاب بود. در شعری که انتخاب شده است، شاعر خود را هم چون پرندهای میداند که برای رسیدن به آستان حضرتش سالهاست که در راه است اما رسیدن به کنه عظمتِ حضرتش امری دشوار است. در ادامه شعرِ زیبایِ استاد گرمارودی را میخوانیم:
درود بر تو ای هشتمین سپیده
- اگر از سایه ساران درود می پذیری-
باران نیز به ازای تو پاک نیست
و بر ما درود -اگر فاصله خویشتن تا تو را، تنها بتوانیم دید-
ای آفتاب! ما آن سوی ذره مانده ایم
من آن پرنده مهاجر که هزار سال پریده است
اما هنوز سواد گنبدت پیدا نیست
آوخ که بال کبوتران حرمت
از چه تیرهای زهرآگین خسته است
شکسته است
ای عرش ای خون هشتم
نیرویی دیگر در پرم نِه
که ما را هزار سال
نه ره توشه ای بر پشت بود و نه شمشیری در دست
و مگر در سینه عشق می افروخت
می سوخت که چراغ تو روشن ماند
رشته ای از زیلوی حرمت زنجیر گردن عاشقان
و سلسله وحدت است
و خطی که روستا ها را به هم می پیوندد
گلمهره های ضریحت
دل های بیرون تپیده ما
تبلور فلزی ایمان است
چنان گسترده ای که جز از حلقه ضریحت نمی توان دید
تو را باید تقسیم کرد آنگاه به تماشا نشست
خاک تو گستره همه کائنات
و پولاد ضریحت قفسی است
که ما یارایی خود را در آن به دام انداخته ایم
تو سرپوش نمی پذیری
طلای گنبدت روی زردی ماست
از ناتوانی ادراک مان از تو
که بر چهره می داریم
تو مرکز وفوری
کشت های ما از تو سبز
پستان های ما از تو پرشیر است
تو مدار نعمتی
سیبستان هامان
سرخی چهره را از زردی قبه تو وام دارند
و گنبد توتنها و آخرین آشتی ما
بارز است
هرچند اگر
فریب زراندوزان تاریخ باشد
شتر از مسلخ
به فولاد تو می گریزد
آهن تو
پیوند جماد و نبات و حیوان
بخشش تو
اعطای خداوند سبحان است
وقتی تو می بخشی
دست مریخ نیز به سوی سقاخانه ات دراز است
ناهید و کیوان و پروین دیروز، صف در صف
در کنار من و آن مرد روستا
در مضیف خانه ی توکاسه در دست
به نوبت آش ایستاده بودیم
کاش ایستاده بودیم
تو ایستاده زیستی
...من با اشک می نویسم
شعر من عشقی است
که چون مورچه بر کاغذ راه افتاده است
ای بلند
سلیمان وار!
پیش روی رفتار من درنگ کن
سپاه مهرت را بگو
نیم نگاهی به جای مورچگان بیفکند
تو امامی
هستی با تو قیام می کند
درختان به تو اقتدا می کنند
کائنات به نماز تو ایستاده
و مهربانی
تکبیر گوی توست
عشق
به نماز تو قامت بسته است
و در این نماز
هر که «مأموم» تو نیست
«مأمون» است
درست نیست
شکسته است
تاریخ چون به تو می رسد
طواف می کند
یا کلمه الله
عرفان در ایستگاه حرمت
پیاده می شود
و کلمه
چون به تو می رسد
به دربانی درگاهت
به پاسداری می ایستد
شعر من نیز
که هزار سال راه پیموده
هنوز بیرون بارگاه تو
مانده است. (گرمارودی، 1363)
منابع
1. سجادی، ضیاء الدین (مصحح) (1368).دیوان. تألیف افضل الدین خاقانی، تهران: انتشارات زواّر.
2. سیدی، ح ؛ پولادچنگ، هـ (1391). سیمای امام رضا (ع) در شعر دعبل خزاعی و سنایی غزنوی. هفتمین همایش بین المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی.
3. گرمارودی، موسوی.(1363). خطّ خون. تهران: انتشارات زوّار.
4. مدرس رضوی، محمدتقی (مصحح). (1320). دیوان. تألیف مجدودبن آدم سنایی. تهران: شرکت طبع کتاب.
سیمای امام رئوف در آیینه شعر - تبیان
http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=2844167 سپتامبر 2014 ... امام رضا (ع)، ستاره هشتمِ ولایت، که به امام رئوف معروف هستند، جوانهی مهر و محبتی جاودانه در دلِ شیعیان خود کاشتهاند. سرودن از همچون اویی و در مدح و ثنای ...
بررسی بینامتنی اشعار شهریار - تبیان
http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=28497215 سپتامبر 2014 ... سیمای امام رئوف در آیینه شعر ... تحت تأثیر خواندن و تأمل در اشعار بزرگان پارسی بود که به سرودن و بیان احساساتِ شاعرانهی خود، تمایل پیدا کرد.
جایگاه زنان در ادبیات دفاع مقدس - تبیان
http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=28567029 سپتامبر 2014 ... سیمای امام رئوف در آیینه شعر ... تاکنون اشعار، داستانها، خاطرات و رمانهای زیادی تحت تأثیر این نبرد تاریخساز نوشته شدهاند که در ادبیات جایگاه ...
سیمای امام علی علیه السلام در آینه قرآن و حدیث - Maghaleh
http://rasoolnoor.com/modules.php?name=Maghaleh&pa=showpage2&pid=878سیمای امام علی علیه السلام در آینه قرآن و حدیث ... مرضات اللّه و اللّه رؤوف بالعباد» ( بقره،2/ 207) دربارة علی علیه السلام و خوابیدن ایشان در بستر پیامبر صلی الله علیه ...
ایسنا - امام رضا(ع) به ادبیات ایران آبرو بخشیدهاند
http://www.isna.ir/fa/news/93052713787/امام-رضا-ع-به-ادبیات-ایران-آبرو-بخشیده-اند18 آگوست 2014 ... ارسال 140 مقاله به دبیرخانه همایش علمی پژوهشی امام رضا(ع) در آیینه ادبیات معاصر ... علمی پژوهشی «سیمای امام رضا(ع) در آیینه ادبیات معاصر» نسبت به سال گذشته ... در یک دهه اخیر در بیشتر کنگرهها و همایشهای شعر کشور به عنوان مجری یا داور ... وی با اشاره ابراز ارادت مردم جنوب کرمان به امام رئوف با برپایی مساجد و ...
بشارت موعود بر برگهای اندیشه و ایمان: از سیمای ... - خبرگزاری کتاب
http://www.ibna.ir/vdcf0xd01w6dxta.igiw.html13 ژوئن 2014 ... مهدی آلمحمد (عج)، اسمعیل انصاری زنجانی، قم: رئوف، 120 صفحه، چاپ اول 1371، ... سیمای امام مهدی (عج) در آیینه شعر عربی (همراه با توضیح و ترجمه برخی ...
موسیقی صدا و سیمای مرکز اصفهان
http://isfahan.irib.ir/musicarchive/vcarchive?start=60متن شعر گزینه های روی میز :لحظه لحظه خاطرات بهمنی است ، که یک دفعه بهار شد بهمنی که بوی ... ساز دارو ندار ما بود در شهر روشنایی آیینه دار ما بود ای دوستان بگویید زاینده رود من کو؟ ... قطعه "امام رئوف" کاری بسیار زیبا در مدح امام رضا (علیه السلام) است.
ششمین دوره - هفتمین جشنواره بین المللی انتخاب کتاب سال رضوی
http://ketabsal.aqlibrary.ir/index.php/fa/2014-05-06-08-05-46/2014-05-06-08-08-1026 مه 2014 ... غریب طوس : امام رضا (ع) در شعر تنی چند از شاعران لرستان. به اهتمام ومقدمه ... معارف واعتقادات در آیینه فرهنگ رضوی مجموعه مقالات منتخب استانها ..... والعصر. قدمگاه عشق: سیری در سیره وهجرت امام رئوف علی بن موسی الرضا(ع) ... پایان نامه / بررسی سیمای امام رضا علیه السلام در ادبیات داستانی بزرگسالان از دهه ی 50تا80.
ششمین دوره - هفتمین جشنواره بین المللی انتخاب کتاب سال رضوی
http://ketabsal.aqlibrary.ir/index.php/fa/2014-05-06-08-05-46/2014-05-06-08-08-10/216-2014-05-26-06-47-0726 مه 2014 ... غریب طوس : امام رضا (ع) در شعر تنی چند از شاعران لرستان. به اهتمام ومقدمه ... معارف واعتقادات در آیینه فرهنگ رضوی مجموعه مقالات منتخب استانها ..... والعصر. قدمگاه عشق: سیری در سیره وهجرت امام رئوف علی بن موسی الرضا(ع) ... پایان نامه / بررسی سیمای امام رضا علیه السلام در ادبیات داستانی بزرگسالان از دهه ی 50تا80.
شاه عشق - صفحه نخست - بلاگفا
http://www.moeenalzoafa.blogfa.com/?p=227 جولای 2014 ... شعر رضوی (3). درد دل با امام رضا (3) ... که در آیات قرآن و روایات معصومین(ع) از جمله امام علی بن موسی الرضا(ع) مذموم شمرده. شده است. ... پوستر امام رئوف. برچسبها: .... امام رضا (ع)در آیینه شعر .... شبکههای مختلف سیمای کشور قرار داده است.
رایحه بهشتی
http://rayeheyebeheshti.blogfa.com/وبلاگ فوق تخصصی اشعار دلبستگی امام زمان"عج" به امام "ره" و شهدا ( سيما رمضانيان ) · دست نوشته ... ناگهان چشمم به گلدسته ها و گنبد طلایی امام رئوف ، ضامن آهو ، امام رضا ( ع) افتاد ، اشک های چشمم انگار دنبال بهانه بودند... از سر ... تو آیینه ی شفاف خدایی.
حسین پناهی - ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
http://fa.wikipedia.org/wiki/حسین_پناهینخستین مجموعه شعر او با نام من و نازی در ۱۳۷۶ منتشرشد، این مجموعهٔ شعر تاکنون بیش از شانزده بار تجدید چاپ ... ۱۳۶۴: استخدام در صدا و سیما: بازی در سریال گرگها: نوشتن دل شیر: نوشتن دو مرغابی در مه ... ۱۳۶۶: کارگردانی تلهتئاتر ماجراهای رونالد و مادرش: بازی تلهتئاتر در آیینه خیال ... ۱۳۷۸: نوشتن دیالوگهای سریال امام علی و بازی در آن.
صلوات خاصه امام رضا (ع) - سایت خبری دانشگاه فردوسی مشهد
http://news.um.ac.ir/news-3430.html3 جولای 2010 ... براي شنيدن و دانلود صلوات خاصه امام رضا (ع) اينجا را كليك كنيد ..... آقاجان ازخدابخواه من روسیاه بیام همسایتون بشم بزرگترین دعام اینه که ..... را هر روز 7 صبح با پسرم از کانال دو سیما - قبل از خرو ج از خانه - می شنوم. ... سلام بر امام رئوف.
مهدی آخرتی
http://residehayenachide.blogfa.com/این غزل با سه تغییر کوچک تقدیم به عزیزان می شود،دوستانی که این شعر را ... بگو در گوش گورستان «امام زاده طاهر»چه گفته ای که سنگ هایش چون شمشیرهای .... چه بقیه آدما، اما یه فرقی ما شاعرا با بقیه شون داریم اونم اینه: ... سیما نوذری ..... هوشنگ رئوف
بارقه ی شعر و نقد - گذری کوتاه بر تأثیر موعود باوری در شعر معاصر
http://salbinaz.blogfa.com/post/45این جنبش هابه تفصیل توانسته سیمای موعود و انتظار را به شکل بی بدیلی در قالب ... محبت به جد بزرگوارشان امام حسین(ع) و قضیه ی رجعت با شعله های پرالتهاب شعر، موعود ..... به شعر انتظار و حقیقت موعود باوری در دهه هشتاد با سرعت شتابناکی در آیینه ی .... حمید رضا اکبری شروه · کوکب توفیق خواه · بهمرام بهرامی رشید · هوشنگ رئوف ...
شعر گراش
http://mavvaj.persianblog.ir/2 ژوئن 2014 ... شعر گراش. ... برای امام رئوف علیه السلام. خورشید لبخند. آقا صدایم کن .... شرح صفاتت آینه در آینه حرم ... غلطید غمی خیس به سیمای قدیمی. برخاستم و ...